Hoofdbeeld: de capes uit de collectie van Burberry voor herfst-winter 2014, door L’Estrop

De cape kent een eeuwenlange geschiedenis en duikt al op in de Middeleeuwen. De eerste capes waren niet meer dan ronde stukken stof die aan de kraag van de kleding worden vastgemaakt, maar na verloop van tijd evolueerden ze naar aparte kledingstukken. De cape was bedoeld als buitenkleding en had geen mouwen; hij werd om het lichaam heen geslagen en bedekte het gehele lichaam. Kenmerkend was de striksluiting en de ‘chaperonne’: een kap die hoofd en hals bedekt. De cape, ook wel mantel genoemd, beschermde tegen kou, regen en het stof van de zandwegen. En hij was handig om als deken te gebruiken tijdens een lange reis. Maar ook in bepaalde beroepsgroepen werd de functionaliteit van de mantel ontdekt, zoals door soldaten, boeren en herders.

Symbool van weelde

Tijdens het Victoriaanse tijdperk (negentiende eeuw) wordt de cape een symbool van weelde. Zonder de kap, maar nog steeds mouwloos en met sluiting aan de voorzijde. Koningen droegen lange met bont afgezette capes gemaakt van fluweel, zijde of satijn. In verschillende culturen droegen elitestrijders in het leger capes ten teken van hun hogere status. Door Rooms-katholieke geestelijken wordt de cape gedragen als liturgisch gewaad, uitgebreid versierd met borduurwerk. Iconen als Sinterklaas en Roodkapje zijn bekende capedragers die ieder een kant van de cape in beeld brengen: luxe versus functionaliteit. De cape zien we ook terug bij superhelden in strips (zoals Superman en Batman) en bij tovenaars, heksen en vampieren. Capes worden vaak geassocieerd met magische krachten, denk aan de onzichtbaarheidsmantel van Harry Potter.

Fashion statement

Vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw krijgt de cape een rol in avondkleding, omdat hij eleganter is dan een jas. Bovendien is het met een cape mogelijk om de eronder zittende kleding deels te tonen. Deze capes zijn vaak nog lang en ruim. In de jaren dertig vervaagde de grens tussen capes en jassen en kregen capes een meer getailleerd silhouet, met een kraag, knopen, splitten voor de armen en een volant op de zoom. In de jaren vijftig vinden ontwerpers de cape opnieuw uit en wordt het een fashion statement. Ze experimenteren met stoffen, ook voor de voering, en met de lengte, soms zelfs superkort tot net over de schouders. Typische stoffen die worden gebruikt zijn luxe materialen als bont, fluweel, zijde en satijn. De cape keert in de jaren zeventig terug in een andere vorm: de ponchocape. Deze gehaakte versies zijn geïnspireerd door de Zuid-Amerikaanse poncho en sloegen aan onder de hippiegeneratie. Maar verwar de cape niet met de poncho, wat echt een ander item is. Kenmerkend aan de poncho is dat het uit één rechthoekig stuk bestaat met in het midden een opening voor het hoofd. De poncho heeft in tegenstelling tot de cape dus geen sluiting. Na de jaren zeventig verdwenen capes stilletjes uit het modebeeld om alleen af en toe in avondkleding op te duiken.

Comeback

In Nederland is koningin Maxima één van de bekendste dragers van de capes. Het allerbekendst is de koningsblauwe japon met bijpassende cape van Jan Taminiau die ze in 2013 droeg tijdens de inauguratie, naast Koning Willem-Alexander in zijn traditionele vorstelijke cape. De koningin wordt tijdens officiële gelegenheden vaker gefotografeerd in capes die passen bij haar outfit. Op de catwalk maakt het kledingstuk een comeback in de show van Burberry voor winter 2014, die wordt afgesloten met een geruite ponchocape met monogram: elk model kwam op met haar eigen gepersonaliseerde Burberry dekenponcho en voor de cape ontstond een maandenlange wachtlijst. In de seizoenen daarna kwam de cape bij steeds meer ontwerpers op de catwalk voorbij, passend bij de opkomende behoefte aan functionaliteit en comfort. Je kunt dan ook alle kanten op met het buitenkledingstuk. Van sportieve gewatteerde capes tot stoer suéde of juist chic in jacquard. Daarnaast geeft de opkomende populariteit van modieuze regenkleding de cape ook een platform en wordt de cape gemixt met poncho’s of omslagdoeken voor nieuwe vormen. Daarbij blijft het kledingstuk niet voorbehouden aan vrouwen, maar zien we hem ook bij mannen. Hier vaak geïnterpreteerd op een streetstyle-manier.

Dit artikel verscheen eerder in Textilia magazine.