Dit artikel is eerder gepubliceerd door OneWorld

Wanneer zijn kleren ‘schoon’?
Als ze zijn gemaakt met respect voor mens, dier en milieu. Ofwel: als jurken, broeken of truien zijn geproduceerd in een fabriek zonder kinderarbeid, waar arbeiders veilig en prettig kunnen werken en een redelijk loon krijgen, en waar het maakproces het milieu ontziet door het gebruik van duurzame materialen.  

Hoe weet je of kleding ‘eerlijk’ gemaakt is?
In deze sterk concurrerende sector onthult geen merk waar het kleding inkoopt. H&M heeft als enige de lijst van toeleveranciers bekendgemaakt. Bij een duurzaam merk als Studio JUX kun je wel het spoor terug volgen via hun handshake, een nummer in een kledingstuk uit hun fabriek in Nepal, waarmee op de website is te na te gaan wie de maker is, mét foto en korte biografie. De merkenvergelijkingssite RankaBrand heeft 350 Nederlandse en Duitse kledingmerken doorgelicht op duurzaamheid. In hun recente rapport Feelgood Fashion 2014 onderzocht de consumentenwaakhond 368 merken op wat ze doen aan arbeidsrechten, milieuvriendelijkheid en C02-uitstoot, en wat ze daarover bekendmaken. 63 procent van de bedrijven vindt een duurzaam beleid belangrijk (10 procent steiging ten opzichte van 2011) – wat niet betekent dat ze ernaar handelen. Milieucentraal heeft een overzicht van keurmerken en de criteria die zij hanteren, zoals Made By en Oekotex. Het ene concentreert zich op milieu, het andere op eerlijke handel of arbeidsomstandigheden. 

Waar kun je duurzame kleding kopen?
Op steeds meer locaties. Speciaalzaken zitten vooral in de Randstad: Charlie + Mary (Amsterdam), BrandMission (Haarlem) of Karakter (Gouda), met webwinkels. Ook kunnen kopers terecht in webshops van een groeiend aantal merken zelf, zoals People Tree, Wunderwerk en Mud Jeans. Reguliere winkels of postorderbedrijven hebben eveneens duurzame kleding in het aanbod. Het is even zoeken, maar bijvoorbeeld Wehkamp.nl biedt onder de titel Fair Fashion kleding van onder andere Nudie Jeans en ArmedAngels aan. C&A en H&M hebben kleding van duurzame katoen. 

Hoe duurder de kleding, hoe verantwoorder?
Dat blijkt nergens uit. Ook kleding van duurdere merken kan in onveilige fabrieken zijn gemaakt. Duurzame kleding is trouwens niet per definitie duurder dan reguliere kleren. Zo maken Miss Green en FAIR + FAIR + FASHION basics die in prijs vergelijkbaar zijn met basics van gangbare merken. Aan de andere kant van het spectrum staat KISS and TELL met zijden kleding. 

Kan kleding uit Bangladesh sneller het stempel ‘duurzaam en verantwoord geproduceerd’ krijgen nu het Veiligheidsakkoord er is?
Die internationale afspraak is heel pril. Er valt nog weinig te zeggen over het concrete effect op de circa 4500 fabrieken in Bangladesh. De komende tijd worden 1200 fabrieken geïnspecteerd. Bijzonder aan het Akkoord is wel dat maatregelen juridisch afgedwongen kunnen worden. Dan nog blijft de druk op het milieu groot. Veel chemische (verf)stoffen worden in open water geloosd. Er zijn initiatieven om dat proces te keren, zoals het PaCT, Partnership for Cleaner Textiles, waaraan ook Nederland bijdraagt (4,5 miljoen euro). Tweehonderd fabrieken rond Dhaka volgen dit programma, dat het waterverbruik reduceert en vervuiling zo veel mogelijk tegengaat.