Indien een leverancier met een afnemer een (koop)overeenkomst sluit, wil de leverancier zijn risico op niet-betaling vanzelfsprekend zo veel als mogelijk beperken. In de praktijk zie je dan ook vaak dat in de overeenkomst een bepaling wordt opgenomen op grond waarvan de leverancier eigenaar blijft van de te leveren of te verkopen goederen zo lang de afnemer de afgesproken prijs nog niet (geheel) heeft voldaan. Deze bepaling wordt eigendomsvoorbehoud genoemd.

Eigendomsvoorbehoud

Indien een correct eigendomsvoorbehoud overeen is gekomen, kan de verkoper in beginsel de onbetaald gelaten goederen terugvorderen. Een eigendomsvoorbehoud biedt echter niet in alle gevallen de garantie dat de verkoper de geleverde goederen kan terughalen. In de volgende gevallen kan een verkoper de door hem onder eigendomsvoorbehoud geleverde goederen niet (langer) terugvorderen:
(1)          in het geval van zaaksvorming (een geleverde partij stof is verwerkt tot kleding);
(2)          in het geval van natrekking (een geleverde knoop is op een blouse genaaid);
(3)          in het geval van vermenging (een geleverde partij verf is in een tank gepompt waar reeds andere verf in zat);
(4)          in het geval de koper de partij stof heeft doorverkocht aan een derde die bij het sluiten van de koop niet wist dat de partij stof onder eigendomsvoorbehoud aan de koper was geleverd (en derhalve te goeder trouw was), kan de verkoper de goederen niet (langer) terugvorderen.

Faillissement

Stel: een koper heeft de door de verkoper geleverde goederen nog niet betaald en gaat failliet. Heeft het faillissement van de koper dan tot gevolg dat het eigendomsvoorbehoud teniet is gegaan? Het antwoord op deze vraag luidt ontkennend. De failliete koper die de vordering van de verkoper onbetaald heeft gelaten, is geen eigenaar geworden van de goederen en de verkoper kan de curator verzoeken de goederen af te geven. Hierbij kan de verkoper echter wel op de volgende problemen stuiten.

Afkoelingsperiode

Het kan zijn dat de curator in het faillissement van de koper een zogenaamde afkoelingsperiode heeft ingeroepen. Een afkoelingsperiode duurt meestal twee maanden en geeft de curator de tijd om de boedel van de failliete partij te inventariseren en te voorkomen dat schuldeisers direct hun rechten zullen uitoefenen die mogelijk ten koste gaan van andere schuldeisers. Ten tijde van een afkoelingsperiode kan de verkoper zijn eigendomsvoorbehoud niet uitoefenen. Dit kan mogelijk anders zijn indien de waarde van de goederen waarop het eigendomsvoorbehoud rust snel afneemt waardoor aanzienlijke schade kan ontstaan. Kledingcollecties verouderen snel en ook partijen cosmetica kunnen immers een beperkte houdbaarheidsdatum hebben. In dat geval kan de verkoper bij de rechter-commissaris een machtiging vragen de goederen alsnog binnen een korte termijn terug te halen.

Herkenbaar

Daarnaast is het zowel binnen als buiten een faillissement van belang dat de goederen door de verkoper op herkenbare wijze aan de koper worden geleverd. Indien de koper in zijn magazijn immers een partij kleding of cosmetica heeft opgeslagen die nagenoeg identiek is aan de door verkoper geleverde partij, dan kan niet worden vastgesteld welke kleding of cosmetica van verkoper is en onder het eigendomsvoorbehoud valt.

Conclusie

• Neem in de koopovereenkomst een eigendomsvoorbehoud op en formuleer dit zo nauwkeurig mogelijk;
• Omschrijf de te leveren goederen nauwkeurig en markeer deze, zodat zij in de praktijk eenvoudig kunnen worden herkend;
• Stel in het geval van een faillissement van uw afnemer de curator zo snel mogelijk op de hoogte van uw eigendomsvoorbehoud;
• Na een eventuele afkoelingsperiode kunt u de curator verzoeken om de overeenkomst na te komen, dan wel tot betaling over te gaan.

Jette heeft Nederlands recht gestudeerd aan de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam. Inmiddels is zij al een aantal jaren werkzaam bij Van Till Advocaten te Amsterdam op het gebied van commercieel contractenrecht (agentuur, distributie, franchise en algemeen aansprakelijkheidsrecht). Jette adviseert zowel fabrikanten en leveranciers als handelsagenten en distributeurs in binnen- en buitenland en zij begeleidt bij de totstandkoming en het opstellen van overeenkomsten. Daarnaast voert zij met grote regelmaat procedures op dit gebied.