Hoofdfoto: Loake cap toe, winter 2020-2021(1) [credit] Loake

De Oxford is de Britse gentleman onder de mannenschoenen. Van alle klassieke modellen is deze stijl de meest formele. Dat komt ongetwijfeld door de strakke vormgeving. De Oxford heeft een zogenoemde ‘gesloten’ vetersluiting, waarbij de veters onder het voorblad door lopen. De linker- en rechterklep sluiten tegen elkaar aan in een V-vorm of streep. “Daardoor heb je minder speling op de wreef dan bij bijvoorbeeld een Derby-veterschoen”, zegt André Sprangers, eigenaar van kwaliteitsschoenenwinkel Zwartjes van 1883 in Amsterdam. “Als je smalle voeten en een lage wreef hebt, zoals ik, is de Oxford ideaal. Voor mensen met een hogere wreef is de Derby een betere keus. Dat model geeft de bovenkant van de voet wat meer ruimte.” De Oxford en de Derby worden vaak met elkaar verward. Het verschil is dat de Derby geen gesloten maar een open vetersluiting heeft. De veters lopen door twee stukken leer die, los van elkaar, op het voorblad van de schoen zijn gestikt. Daardoor heeft dit model een wat robuustere en meer casual uitstraling dan de Oxford.

De Oxford is ideaal als je smalle voeten en een lage wreef hebt’

Twee theorieën

Het verhaal gaat dat de Oxford-veterschoen zoals we hem nu kennen, een afgeleide is van een halfhoge laars die ‘de Oxonian’ wordt genoemd. Dit model zou in de achttiende eeuw in Engeland snel aan populariteit hebben gewonnen onder studenten aan de Universiteit van Oxford. De boots hebben een split aan de zijkant, zodat je er makkelijk in kunt stappen, en zijn een stuk comfortabeler dan de hoge laarzen die op dat moment in de mode zijn. De split wordt in de loop der jaren vervangen door een vetersluiting, die vanaf de zijkant uiteindelijk zijn weg naar het midden van de schoen vindt. Ook worden de hak en de schacht van de laars verlaagd, zodat de enkel zichtbaar wordt. Een andere theorie stelt dat Oxfords uit Schotland komen. Daar staat het model bekend als ‘de Balmoral’, naar het gelijknamige kasteel in de Schotse Hooglanden. In de Verenigde Staten wordt de schoen eveneens ‘Balmoral’ of ‘Bal’ genoemd, en in Frankrijk ‘Richelieu’. De oorsprong van die naam wordt gelinkt aan de Franse kardinaal de Richelieu. Hij zou een neef hebben gehad die bekendstond om zijn onberispelijke stijl en elegante schoenen. [ Tekst loopt door onder de foto‘s. ]

Hoe meer details, hoe minder formeel

Oxfords komen in vele soorten en maten. Zwartjes van 1883 heeft zestig tot zeventig verschillende stijlen in de collectie van merken als Crockett & Jones, Loake, Magnanni en Santoni. Allereerst is er de plain-toe Oxford. De upper van dit model bestaat uit twee delen, een hielpand en glad voorblad. De cap-toe Oxford is voorzien van een neuskap, een extra stuk leer dat over de neus is geplaatst voor meer stevigheid. Een andere variant is de wingtip Oxford, die een decoratieve neuskap heeft in de vorm van een W. Dit model is wat frivoler dan de plain-toe en cap-toe Oxfords. Daarnaast zijn er semi- en full-brogue uitvoeringen. De wholecut Oxford tot slot wordt, zoals de naam al doet vermoeden, uit één stuk leer gesneden. Over het algemeen geldt voor Oxfords: hoe meer details, hoe minder formeel de schoen. De wholecut vormt een uitzondering. Deze stijl is geschikt voor zowel zakelijke gelegenheden als feestjes.

Nederlanders die op bruine suède brogues naar Engeland gaan, denken we dat ze er keurig bij lopen, maar de Britten pikken je er zo uit’

Over tien jaar nog actueel

Naast de detaillering maakt het ook uit of een Oxford van nubuck of suède is, en van zwart of bruin leer. Nubuck geldt als formeler dan suède, en zwart als netter dan bruin. “Als wij Nederlanders op onze bruine suède Van Bommel-brogues naar Engeland gaan, denken we dat we er keurig bij lopen. Maar de Britten pikken je er zo uit”, zegt Sprangers. Een paar zwartleren Oxfords met cap-toe is volgens hem de veiligste keus om in te investeren. “Dé schoen in de zakelijke wereld. Daarmee zit je altijd goed.” Al zijn de regels tegenwoordig minder strikt. “Vroeger werd je erop aangesproken als je niet op zwarte, maar bruine schoenen naar kantoor kwam. Inmiddels kijkt niemand daar nog van op. Daarnaast is het tegenwoordig ook volledig geaccepteerd om sneakers onder je nette pak te dragen.” Al is het niet zo dat de Oxford daardoor is weggeconcurreerd, meent Sprangers. “Bij ons althans niet. Sneakers zijn ook veel vluchtiger, hè? Het bulky model dat nu hip is, kan over een half jaar weer uit de mode zijn. Met de Oxford heb je een klassieker die over tien jaar nóg actueel is.”

Dit artikel verscheen eerder in Textilia magazine.