TOP

“Retail is als een marathon: keihard en vlak voor de finish sneuvelen de meesten” [Interview] *

In de retail valt sinds begin dit jaar het ene na het andere faillissement. Textilia sprak over het veranderende retaillandschap met deskundige Frank Quix van Q&A Research. "Voor de meesten blijven alleen de kruimels over."

Schoenenreus en Mexx en nog een hele rits zelfstandige ondernemers. V&D en Miss Etam die het ook niet voor de wind gaat. Gaan we nu wekelijks een faillissement zien in de moderetail?

“Ik heb hier december vorig jaar nog voor gewaarschuwd. Ik heb voorspeld dat we in het eerste kwartaal nog rekening moesten houden met faillissementen al wilden weinigen mij toen geloven. Het laatste kwartaal was moeizaam voor schoenen en mode, onder andere door het weer. Ik denk dat veel financiers nog de december maand hebben willen afwachten en bij gebroken boekjaren ook nog januari en februari afwachten. Ik ben geen pessimist, maar een realist. Er is licht aan het einde van de tunnel, maar sommigen is het einde nog ver.”

Wat is er aan de hand?

“Ik vergelijk het met de marathon. De meeste deelnemers vallen niet uit na de eerste vijf of zes kilometer maar juist aan het einde, vlak voor de finish. Ondanks dat ze goed getraind zijn redden ze het niet. Retail is een keiharde sport. De markt is nu geen gemakkelijke.”

Er zijn veel ondernemers die de huidige malaise wijten aan de online verkoop en grote goedkope ketens. Is dat terecht?

“Je kunt online niet zo de schuld geven. Er zijn drie belangrijke factoren. De belangrijkste: de economie krimpt en de kleding- en schoenenverkoop lijden daar onder. Hierdoor wordt de taart die verdeeld kan worden kleiner. Ten tweede groeit online in diezelfde markt, een extra kanaal dat erbij is bijgekomen. Van die taart die kleiner is geworden, is door de online verkoop nog minder overgebleven voor de fysieke winkels. De derde factor is dat het aantal bordjes waarover die stukjes taart moeten worden verdeeld ook nog eens is toegenomen. De bordjes staan voor de vierkant meters vloeroppervlak in de retail. Met andere woorden: de combinatie van krimpende omzet, afvloeiing naar online en toegenomen meters, zet de omzet per meter in de fysieke retail erg onder druk.”

En de winnaars?

“Die pakken het grootste stuk taart. Blijven de kruimels over maar van kruimels kun je niet leven.”

Wat kunnen retailers doen, of is deze verandering van het retaillandschap onherroepelijk?

“Het is niet zo dat je niets kan doen maar het is lastig.”

Dat veranderende koopgedrag, de online verkoop en de veeleisende consument. Hadden retailers daar niet eerder op moeten anticiperen?

“In 2007 had niemand kunnen voorspellen dat we staan waar we nu staan. Het probleem is nu dat er te veel goudvissen in een kom zitten en door te weinig zuurstof gaan veel visjes dood. Veel meer dan dat je er bewust een paar uitgehaald zou hebben om de rest meer lucht te geven. Ik denk dat een deel van de ondernemers, met name de kleine zelfstandigen, goed naar hun winkel moeten kijken en als het kan op tijd de conclusie moeten trekken dat ze beter kunnen stoppen. Te veel gaan nog te lang door.”

Vaak wordt gezegd dat Nederland zoveel winkels telt dat een markt van 70 miljoen mensen bediend kan worden, in plaats van de 17 miljoen mensen die Nederland nu telt. Hoe kan dat?

“Ik weet niet of het 70 miljoen mensen is, maar dat we teveel hebben is in elk geval duidelijk. Mijn analyse is dat we gemiddeld in Nederland in mode en schoenen zo’n dertig tot veertig procent overcapaciteit hebben. We hebben gewoon te veel winkels. Er is veel te lang uitgegaan van groei. En iedereen denkt dat hij zelf de winnaar is en dus kwamen er nog meer winkels. We moeten ons op gaan maken voor scenario’s voor krimp waar het moet, en groei waar het kan. Hierbij moet rekening gehouden worden met de verschillen van regio tot regio. Er bestaat niet één oplossing voor heel Nederland.”

Wat gaat er de komende tijd veranderen?

“Kijk naar auto’s. Die staan tot negentig procent van de tijd stil. Dat is heel raar, dus gaan mensen nu auto’s delen. Dat kan zomaar ook voor andere retailcategorieën gaan gebeuren. Moet ik voor een paar gaten in mijn muur boren, een boormachine bezitten?”

U doelt op de opkomst van de deeleconomie?

“Ja. Kijk, met kleding is dat minder makkelijk maar ik denk dat de meeste mensen waarschijnlijk de komende drie jaar vooruit zouden kunnen met hun garderobe. Consumenten zullen meer kijken naar de noodzaak van een nieuw kledingstuk of nieuwe schoenen. We gaan bewuster besteden ook al zou je daar soms je twijfel over kunnen hebben als je ziet waar men soms koopt.”

Hoe zien onze winkelstraten er in de toekomst uit?

“Anders. Laten we hopen dat winkels als V&D niet omvallen want dan zullen er in veel winkelcentra kraters ontstaan. In grote steden zullen buitenlandse ketens als Forever21, TopShop, RiverIsland, H&M, Primark of Zara die panden wel betrekken maar buiten de twintig grote steden groeit de bevolking niet. Daar willen die winkels dan waarschijnlijk ook niet zitten. Winkelgebieden moeten dus compacter gemaakt worden, aangepast aan de vraag. Ik ben een aanhanger van schaarste, dat is voor iedereen goed: de retailer, voor de verhuurder/eigenaar en uiteindelijk ook voor de klant. In een winkelcentrum zonder leegstand is het fijner winkelen.”

Hoe kan het dat warenhuizen als V&D en Hema het zo lastig hebben?

“Ik denk niet dat je beide onder een noemer kunt pakken. Beide richten ze zich wel op het midden van de markt, geen raar uitgangspunt immers daar zitten ook de meeste mensen. Toch nijg ik er naar om te zeggen dat ze misschien beide te veel winkels hebben. Vooral V&D. Die hadden kleinere steden en dorpen misschien al moeten sluiten. Dat is natuurlijk makkelijk gezegd met de wetenschap van nu, maar niet met de realiteit van 2006, 2007 en 2008 toen het nog heel goed ging.”

Doen wat de Bijenkorf deed? Met een paar winkels doorgaan en je op een niche, zoals in dat geval het luxe segment, richten?

‘Het grappige is dat toen de Bijenkorf deze wijziging aankondigde, weinigen het met mij eens waren dat dit een goede zet was. En kijk nu. De fysieke winkels doen het goed en online is Bijenkorf goed aanwezig waardoor de winkel beschikbaar blijft voor een grote groep mensen. Toch gaat ook hier de vergelijking met HEMA en V&D dan weer mank, ze bedienen een andere doelgroep en daar past de gekozen strategie weer beter. Laat onverlet dat ik van mening ben dat Bijenkorf de juiste strategische keuze heeft gemaakt.”

Bestaan er dan straks alleen nog hele goedkope winkels, omdat veel consumenten dat willen, en heel dure zonder een breed midden segment?

“Dat is goed mogelijk ja. Het lijkt meer te polariseren. Toch blijf ik van mening dat een goed geprofileerde formule het midden van de markt prima zou moeten kunnen bedienen, maar wel met minder fysieke winkels en een goede online propositie. De markt neemt verder af, als gevolg van structureel ander gedrag van de consument en het ouder worden van die consument. Daarbij wordt het middensegment ook nog eens meer geraakt door online. We zullen nog genoeg veranderingen in het retaillandschap gaan meemaken, maar dat maakt het er niet minder boeiend op.”