Op 24 juni 2014 verklaarde de Rechtbank Breda de Nederlandse en Belgische tak van postorderbedrijf Neckermann failliet. Nog diezelfde dag werd bekendgemaakt dat het bedrijf direct een doorstart maakt in compleet nieuwe vorm. Slechts vijftien van de ruim 200 werknemers kunnen door de doorstart hun baan behouden. De nieuwe directe wil met de bekende merknaam op termijn een top 5-positie in de Nederlandse e-commercemarkt bereiken. Onderdelen als het call center, de ICT en de logistiek zullen door het vernieuwde Neckermann voortaan worden uitbesteed aan externe partners. Voor de consument zal er niets veranderen.

Morele fraude

Volgens de Belgische vakbond BBTK was het faillissement van Neckermann ‘voorgekookt’, met de werknemers én Nederlandse en Belgische belastingbetalers als slachtoffer. Alle winstgevende activiteiten zouden bij Neckermann zijn weggetrokken naar andere ondernemingen, zei een lid van de vakbond op RTL Z. Neckermann bleef hierdoor alleen met een berg schulden over. “Fraude is een heel zwaar woord, maar je kunt op zijn minst spreken van morele fraude”, aldus Bart Leybaert tegen RTL Z. Amper een dag nadat het faillissement was uitgesproken stond de nieuwe website van Neckermann al online. Terwijl het maken van een professionele website zeker langer duurt dan dat. De bond wil dat de curator onderzoekt of er fraude in het spel is.

De directeur van Neckermann, Andreas Ezinga, vindt de speculaties over een moedwillig faillissement schandalig en volledig niet op feiten gebaseerd. De nieuwe website verklaart Ezinga door een zogenaamde pre-pac, waarbij je al enige dagen met een stille bewindvoerder kijkt naar de mogelijkheden. Neckermann overweegt geen juridische stappen tegen de vakbond.

Faillissementsfraude?

Is het faillissement – en de doorstart – van Neckermann daadwerkelijk fraude? Volgens de website van het Openbaar Ministerie zijn grofweg drie vormen van faillissementsfraude te onderscheiden.

1. Faillissementsfraude waarbij crediteuren opzettelijk worden benadeeld. Alles van waarde wordt voor het faillissement bijvoorbeeld aan de boedel onttrokken. Een ergere vorm van faillissementsfraude is wanneer een bedrijf wordt aangekocht of opgericht waarbij het faillissement al een vooropgezet plan is.

2. Misbruik van faillissement waarbij het faillissement als middel wordt gebruikt om onder zakelijke verplichtingen uit te komen, terwijl de financiële toestand van het bedrijf geen aanleiding is voor aan faillissement. Zakelijke verplichtingen zijn vaak arbeidsovereenkomsten en huurovereenkomsten. Schuldeisers zullen hier wederom financieel benadeeld worden.

3. Onbehoorlijk handelend bestuur kan ook een reden zijn voor een faillissement. Het faillissement is dan het gevolg van ondeskundig, slordig of nalatig gedrag van de bestuurder.

Met het moedwillige faillissement van Neckermann lijkt de vakbond dan ook op een misbruik van faillissement te doelen. Met de nieuwe vorm waarmee Neckermann doorstart, met slechts vijftien werknemers, komt Neckermann immers onder zakelijke verplichtingen uit. Al is het niet waarschijnlijk dat de financiële toestand van Neckermann geen aanleiding was voor het faillissement. Neckermann draaide te weinig omzet door de teruglopende verkoop. Het bedrijf leed sinds de doorstart van het moederbedrijf in 2012 al jaarlijks een miljoenenverlies.

Miljoenenschuld

De belangrijkste schuldeisers hebben bij Neckermann tussen de 25 en 35 miljoen euro aan vorderingen openstaan. Dat stelde curator Benne van Leeuwen vorige week in het Financieele Dagblad. De Belastingdienst zou tussen de 10 en 15 miljoen euro tegoed hebben. De Duitse bank en Axivate Capital hebben gezamenlijk een vordering voor 15 tot 20 miljoen euro. Over de vorderingen van de leveranciers is volgende Van Leeuwen nog geen duidelijkheid. Bovendien was het personeel vorige week over de maand juni nog niet uitbetaald, waardoor ook het UWV een vordering kan indienen. Iedereen met een vordering kan deze indienen bij de curator. 

Juridisch

Misbruik van faillissement is echter veelal een legitiem middel bij een noodzakelijke reorganisatie. Curatoren zien een dergelijk faillissement dan als enige uitweg. Tegen andere vormen van faillissementsfraude kan civielrechtelijk of strafrechtelijk worden opgetreden. Het strafrecht is daarbij aanvullend aan de civielrechtelijke instrumenten die de curator heeft. Daarmee kan de curator de gevolgen van een aantal vormen van faillissementsfraude ongedaan maken.

Civielrechtelijk

Is het faillissement het gevolg van ondeskundig, slordig of nalatig gedrag van de bestuurder? Dan kan de bestuurder door de curator aansprakelijk worden gesteld voor het schadebedrag dat overblijft na de verdeling van de boedel. Dit heet bestuurdersaansprakelijkheid. Ook kan de curator – op grond van de Faillissementswet – rechtshandelingen vernietigen waardoor schuldeisers benadeeld zijn, zoals het wegsluizen van geld. De overheid speelt bij civielrechtelijk optreden geen rol.

Strafrechtelijk

Een aantal specifieke vormen van faillissementsfraude is strafbaar gesteld in het Wetboek van Strafrecht onder de titel ‘Benadeling van schuldeisers of rechthebbenden’. Ook kan faillissementsfraude vallen onder valsheid in geschrifte, oplichting en verduistering. Optreden tegen faillissementsfraude op basis van het strafrecht (en dus door de overheid) wordt echter gezien als laatste redmiddel.

Textilia houdt je op de hoogte van het onderzoek van de curator naar het frauduleuze(?) faillissement.

Ook het faillissement – en de doorstart – van Marlies Dekkers riep bij velen vraagtekens op.