Weinig kledingstukken zijn zo stijlvol in hun eenvoud als het witte T-shirt. De oorsprong van dit iconische mode-item ligt in de industriesteden in de Verenigde Staten, waar het T-shirt eind 19de eeuw wordt ontworpen voor de arbeiders. 

Mijnwerkers die eerst nog met ontbloot bovenlijf in de warme mijnen aan het werk zijn, vinden in het T-shirt een prettig alternatief voor de stugge overall. Ook de dokwerkers in de havens ontdekken de voordelen van het luchtige kledingstuk. De US Navy ziet het succes en zorgt ervoor dat alle soldaten aan het front tijdens de Spaans-Amerikaanse Oorlog in 1898 een wit shirt kunnen dragen onder hun uniform.

Het T-shirt wordt in die tijd nog een ‘rew-necked’, ‘short sleeve’ of ‘no collar’ shirt genoemd. De naam T-shirt, verwijzend naar de T-vorm, duikt pas voor het eerst op in de jaren ’20 van de 20ste eeuw.

Onder wordt boven
Rond de jaren ’20  bereikt het witte T-shirt ook Europa, waar het in de Eerste en later in de Tweede Wereldoorlog bij de standaarduitrusting van de Amerikaanse soldaten hoort. Na de oorlog wordt het witte shirt al snel populair bij arbeiders en boeren, vanwege de slijtvastheid, lage prijs en draagbaarheid. Toch is het T-shirt dan nog vooral bedoeld als onderkleding. 

Pas in de jaren ’50 stijgt de populariteit van het witte shirt als bovenkleding, dankzij filmiconen Marlon Brando en James Dean. Brando draagt een strakke witte tee in ‘A streetcar named Desire’ en ook Dean doet menig vrouwenhart sneller kloppen met zijn witte shirt in ‘Rebel without a cause’. 

Volgens Adriënne van der Werf, die voor haar opleiding Fashion en Branding aan het Amsterdam Fashion Institute (Amfi) onderzoek doet naar de historie van iconische kledingstukken, ontketent Dean hiermee een revolutie. “Door ondergoed als bovengoed te gaan dragen, keerde James Dean zich tegen de gevestigde orde. Toen steeds meer mensen het witte T-shirt als bovenkleding gingen dragen, verzwakte dit statement weer.”

Vraagt om tekst
Volgens Van der Werf wordt het witte T-shirt in China nog wel als een protestitem beschouwd. “Het witte shirt wordt door de autoriteiten gezien als een leeg canvas, een middel voor het volk om zich te uiten. In de stad Kunming, waar onlangs protesten plaatsvonden tegen een chemische fabriek, werd zelfs geregistreerd wie er een wit T-shirt kocht.” 

In de westerse wereld doet zich een heel ander fenomeen voor, merkt Van der Werf. “Na de populariteit van shirts met schreeuwerige prints en teksten is het simpele witte T-shirt weer in opmars. Mensen hebben een hernieuwde waardering voor de simpelheid en puurheid van een wit shirt.” 

Grappig genoeg wordt hier wel weer allerlei marketing omheen verzonnen. “Neem het witte T-shirt dat rapper Kanye West maakte voor het label A.P.C. Een supersimpel shirt, maar wel zo´n €100,- per stuk. Het was in no-time uitverkocht, terwijl je bij Zeeman een vergelijkbaar shirt voor €5,- koopt. Blijkbaar betalen mensen toch graag voor een bepaalde status.”

Credits beelden: Arnold Fesser, National Archives en Zoe Karssen.