De coronamaatregelen die worden genomen om verspreiding van Covid-19 tegen te gaan, zorgen voor steeds stillere winkelstraten. De gedeeltelijke lockdown die 14 oktober werd ingevoerd heeft dat effect nog eens versterkt, becijferde Inretail. De brancheorganisatie monitort de traffic in dertien Nederlandse steden en zag dat bij tien daarvan de bezoekersaantallen in de herfstvakantie terug liepen met meer dan 40 procent. Gemiddeld bedroeg de daling in traffic 49 procent.

Minder bezoekers

Dat merken winkeliers zeker, zo blijkt uit een rondgang langs winkeliers die we raadpleegden voor dit artikel. Vooral de grote steden worden harder geraakt dan kleine plaatsen en dorpen, zegt Bas Kamst van vrouwenmodewinkel Kamst Mode met vestigingen in Hardenberg, Coevorden, Dalfsen, Nieuw-Amsterdam en Emmen:  “Het is lastig om te zeggen hoeveel minder bezoekers we hebben per winkel, omdat we geen klantentellers hebben. Mijn gevoel zegt dat er al gauw 100 bezoekers minder in onze winkel in Emmen komen op een zaterdag; Emmen is een grotere stad waar ook grootwinkelbedrijven zitten en veel horeca.”

Funshopper

Het gedaalde winkelbezoek is terug te zien in lagere omzetten. Kamst ziet dat de gemiddelde omzet in zijn winkels samen is gedaald met 50 procent sinds de gedeeltelijke lockdown. “Je mist de funshopper”, zegt hij. Dat beaamt Joël Timmerman, mede-eigenaar van SchoenenZaken, een specialist in exclusieve mannenschoenen met vestigingen in Groningen en Zwolle. “We missen de dagjesmensen en Duitse toeristen, normaal goed voor zeker 40 procent van de omzet. Tot drie weken geleden draaiden we best oké en zaten we op 70 tot 80 procent van onze reguliere omzet. Nu de horeca dicht is, is dat teruggevallen naar 50 tot 60 procent.” SchoenenZaken heeft naast de eigen winkels een shop-in-shop bij mannenmodezaak Flashman in Haren. “Die zaak zit qua omzet wél op niveau. Dat is het verschil tussen binnensteden en dorpen – we zitten nu even aan de verkeerde kant van de medaille.” Zonder de funshoppers is het werk ook een stuk minder leuk, zegt Timmerman. “Alles gaat nu heel klinisch en gericht. Vaak hebben mannen online al een schoen uitgezocht en komen ze ‘m alleen nog even in de winkel passen.”

‘Vet dalende lijn’

Ook de Rotterdamse ondernemer Ellen Wynia zet minder om. “Die tweede, gedeeltelijke lockdown heeft ervoor gezorgd dat die stijgende lijn die in september werd ingezet weer een vet dalende lijn is geworden.” Wynia is eigenaar van Nan, het merk dat ready-to-wear zakelijke vrouwenkleding brengt, en de maatkledingconcepten Nanuomo voor mannen en Nandonna voor vrouwen. Zij is een van de ondernemers die haar ervaringen deelt over hoe ze de coronaperiode doorkomen in het artikel dat verschijnt in de nieuwe editie van Textilia die op 9 november. “Het is niet zo slecht overigens als bij de eerste lockdown, die schrik is er blijkbaar voor de consument af, maar wel degelijk voelbaar. We hadden tot 80% omzetverlies de eerste keer, wat nu eenmaal in ons geval ook sterk gerelateerd is aan ons product. Een omzet verlies deze maand van opnieuw 50%.”

Geen kleding nodig

Carla Marcelis van mannenmodewinkel Gino Fashion in Elst herkent het. “Er was even een opleving afgelopen zomer, maar nu val ik weer terug met zo’n 30 procent ten opzichte van vorig jaar.” Wie had dit kunnen voorzien, zegt ze. “Op het moment dat ik de wintercollectie inkocht, kenden we het hele woord corona niet. En mannen kopen natuurlijk pas als ze iets nodig hebben. Er zijn geen bruiloften, festivals of een etentje waar je je netjes voor aankleedt en ze hebben ook geen kleding nodig voor het werk. Ik heb ook veel klanten die in de muziek en horeca werken en die ik kleed als ze een speciaal event hebben. Dat is helemaal weggevallen en ze komen nu ook niet extra besteden.”

Trouwe klanten

Toch wordt in deze coronacrisis ook duidelijk dat winkeliers vruchten plukken van de trouwe klanten en van consumenten die nu bewust vaker lokaal shoppen. “Ik merk dat klanten in deze tijd bewuster bij kleine boetieks kopen. Ze willen de lokale ondernemer steunen en voelen zich daar veiliger”, zegt Tanja Deurloo van vrouwenmodeboetiek Antraciet in het centrum van Leiden.Tijdens de eerste lockdown is de winkel drie weken dicht geweest, maar dat compenseerde ze door verkoop via de webshop, social media en shopsessies via Facetime. “We hebben zoveel lieve loyale klanten. We kregen veel lieve berichten en mensen bestelden vouchers om ons te steunen. Dat ontroerde me en gaf veel steun. De online omzet schoot omhoog en toen de winkel weer open ging, was de fysieke omzet gelukkig snel weer op het normale niveau. Ik heb geen overheidssteun aan hoeven vragen. Afgelopen zomer was het zo druk dat we zelfs hebben moeten bijbestellen. Dat hadden we nooit verwacht.”

Band opgebouwd

Jacco den Hollander van Jacco’s Menswear in Klundert ervaart dat ook zo: “Bij de start van de eerste lockdown op 16 maart verloor ik de eerste twee weken 70 procent omzet ten opzichte van vorig jaar. In de derde week echter verbeterde de verkoop en is het sindsdien prima geweest. Dat is mede dankzij de foto’s die ik maakte van mijn vader en zoon in de nieuwe collectie en die in verspreidde via social media.” Dat hij een dorp zit waar hij al 24 jaar een winkel heeft, helpt. “Dan heb je een band opgebouwd met mensen en die laten je niet vallen. Dat geldt voor alle winkeliers en horeca hier. Al met al heb ik een prima seizoen gedraaid. Ik ben pas in juli gestart met de uitverkoop op advies van leveranciers. Dan heb je wel iets minder omzet, maar wel een betere marge. Over de hele periode genomen tot eind september heb ik denk ik een klein omzetverlies van 6 procent ten opzichte van vorig jaar. En dan had ik vorig jaar en het jaar ervoor best goede jaren, dus zo slecht gaat het nog niet eens.”

Verhuizing en verbouwing

Hans van den Brandhof van De Mannen van Brandhof in Nijkerk heeft zelfs een maand boven verwachting gedraaid, terwijl hij ook aan het begin van de zomer geld heeft geïnvesteerd in een verhuizing en verbouwing. “Dat is verantwoord en weloverwogen gedaan en wetende dat de tweede golf zou uitbreken; daar was ik al op voorbereid. Met de verhuizing ben ik er bovendien in meerdere opzichten op vooruitgegaan. De vierkantemeterprijs is lager, het pand is groter en staat aan een brede winkelstraat waar mijn klanten tot elf uur en na half zes kunnen parkeren voor de deur. We hebben mooie omzetten gedraaid. Ik heb in juni, de maand van de opening op deze plek, nog nooit zo’n hoge omzet gehad.”

Veilig winkelen

Qua regels is er voor de detailhandel is in principe niet veel veranderd, buiten het feit dat de sluitingstijd vervroegd is naar 20:00 en er strenger wordt gehandhaafd op het naleven van de veiligheids- en hygiëneregels. Naast de bestaande coronamaatregelen van anderhalve meter afstand, een maximum aantal bezoekers in de winkel en handen desinfecteren, zijn nu ook mondkapjes aan het protocol toegevoegd. “Wij zijn in onze winkel heel bewust bezig met de voorzorgsmaatregelen”, zegt Deurloo van Antraciet. “We hebben desinfecterende handgel bij de ingang, dragen mondkapjes en hanteren een maximum van zes mensen in de winkel zodat klanten veilig kunnen winkelen.” Klanten stappen doorgaans al binnen met een mondkapje op, ziet Van den Brandhof in Nijkerk. “Die dragen we nu zelf ook, op verzoek van de winkeliersvereniging, omdat daar berichten waren binnengekomen van bezorgde consumenten die zagen dat winkelpersoneel ze niet droeg. Daaraan merk je ook dat mensen daar wel belang aan hechten.”

Laatste uurtje

“We verplichten het onze klanten niet, maar zien dat in de praktijk 95 procent met een mondkapje binnenkomt”, zegt Jeffrey van Mourik, de eigenaar van familiezaak J. van Mourik & Zn Schoenen en Lederwaren in Sliedrecht. “Iedereen houdt zich aan de regels, veel beter dan tijdens de eerste golf. Toen reikten mensen nog wel eens over elkaar heen om een schoen uit het schap te pakken, nu wachten ze keurig tot de ander klaar is.” Van Mourik heeft wel moeite met de mededeling dat de koopavond is afgeschaft. “Omdat het niet klopt; we moeten alleen een uur eerder dicht. Nu denken klanten dat we ’s avonds helemaal niet meer open zijn. Terwijl de koopavond normaal gesproken heel succesvol voor ons is.” Daarnaast mist de ondernemer het laatste uurtje. “Als iemand om kwart voor negen binnenkomt voor een paar nieuwe schoenen is dat geen probleem, dan blijven we gerust tot half 10 open. Nu moet iedereen stipt om 8 uur de deur uit zijn. Dan wordt zo’n avond ineens een stuk korter.”

Volledige lockdown

Voorlopig zijn de huidige coronamaatregelen van kracht. Maar mocht het aantal besmettingen blijven oplopen en de druk op de zorg toenemen, dan bestaat de kans dat er een volledige lockdown komt waarbij ook de mode- en schoenenwinkels de deuren moeten sluiten. Spannend, zegt Deurloo van Antraciet. “Niemand weet hoe het gaat lopen. Maar ik ben deze keer niet van plan om de winkel te sluiten. De eerste keer was het virus nog zo nieuw en onbekend en was er toch wat meer paniek. Nu weten we veel beter op welke manier we de winkel veilig open kunnen houden.” Ze heeft ook niet haar inkoop aangepast. “Ik heb niet minder ingekocht voor het nieuwe seizoen. Ik ben bang dat ik straks tekort kom als ik laag inzet. De vraag is toch of leveranciers genoeg voorraad houden om in het seizoen bij te kunnen kopen en of ze alles wel kunnen leveren. Inkopen blijft altijd een risico. Daarom ben je ondernemer.” Ook Wynia van Nan vindt voor de tweede keer opladen ‘heel heavy’. “Maar wel met die kanttekening dat ik nu beter weet hoe er mee om te gaan. We zijn ervaringsdeskundigen geworden. Dat nooit aflatende ondernemersoptimisme houdt me op de been. Ik ben nu maar vooral gefocust op 2021.”

Inkopen feestdagen

Met een volledige lockdown in het vooruitzicht, roept de winkeliersvereniging van Van den Brandhof in Nijkerk consumenten via social media op nu alvast hun inkopen voor de feestdagen. Om bezoek te spreiden en om ook omzet te draaien. “Ik denk dat er heel wat winkeliers in de problemen komen als er een volledige lockdown wordt afgekondigd en ook modewinkels twee maanden dichtgaan. Maar dan gaat het ook overal mis. Ik ga dan in elk geval minder voorinkopen volgend seizoen. Maar als iedereen dat doet, valt hele keten om.” Zover is het gelukkig nog niet, zegt hij. “Ik ga uit van mijn eigen kracht. Als het inkomen wegvalt kunnen we het nog wel even volhouden. Dan moeten we daarna opnieuw opstarten. En hopen dat ondertussen online genoeg oplevert.”

Bittere pil

De huidige maatregelen zullen naar verwachting tot in december van kracht blijven, waarschuwde Rutte afgelopen dinsdag. Dat is een bittere pil, vindt Timmerman van SchoenenZaken. “December is de belangrijkste maand voor de retail. Normaal gaan mensen dan en masse de stad in voor cadeautjes en feestoutfits, maar ik ben bang dat dat nu niet gaat gebeuren.” Dat vreest Marcelis van Gino Fashion ook. December is ook voor haar altijd een goede verkoopmaand, maar de huidige situatie geeft nog geen zicht op enige verbetering. “Er is nog steeds geen echt doel om kleding te kopen. Waarom zouden mensen? Het zou mooi zijn als het koud wordt, dan hebben mensen weer jassen nodig. We moeten er maar het beste van maken. Ik ga ook niet klagen, ik zie een heleboel ondernemers om me heen die het erger hebben.”

Focus op online

Opnieuw focussen veel ondernemers daarom op de online verkoop. “Als straks wordt besloten om over te gaan op een volledige lockdown, zet ik de complete voorraad in de webshop”, zegt Kamst van Kamst Mode. “Nu werken we nog met de voorraad vanuit één winkel. We hebben nu een evenement voor volgende maand met een winactie op de plank liggen waarmee we fysieke traffic kunnen genereren, maar dat kan ook worden omgebogen naar een online actiemoment. We organiseren nu al langere tijd eens per week online een liveshow ‘s avonds – het personeel showt dan kleding en mijn vrouw presenteert – dan zien we wel meer activiteit op de website en via Whatsapp en mail.”

In de huiskamer zitten

Ook Van den Brandhof zet in op online: “Nog los van corona, heeft is voor de pandemie ook gebleken dat de consument zelf wil kunnen kiezen of hij naar de winkel komt of online bij je winkelt. Dat blijft.” Kamst beaamt dat. “Online is onmisbaar voor de toekomst en daarom hebben wij in coronatijd besloten te investeren in een nieuw kassasysteem om omnichannel te kunnen werken. Ik wil uiteindelijk bij wijze van spreken bij klant in de huiskamer kunnen zitten en per doelgroep de klant kunnen bereiken. Die combinatie van online en offline is belangrijk als je in de toekomst nog enige rol van betekenis wil hebben. En je kunt je geld bewaren voor mindere tijden, maar dan zal dat alleen maar minder worden. Je kunt er ook voor zorgen dat je het goed besteed en voor je laat werken.”

Beeld: Textilia/Renate Zoutberg