Wat een rare naam eigenlijk, stropdas. Alsof je eraan wordt opgehangen. Misschien dat veel mannen het daarom als een ware bevrijding ervaren wanneer eind jaren ’90 de smalle reep stof niet meer om de nek hoeft te worden geknoopt als ze naar hun werk gaan. Nut heeft het stuk stof al lang niet meer. Eeuwen geleden diende een halsdoek nog ter bescherming tegen onder andere kou of om bloed, snot en zweet aan af te vegen. Nu dient de das – want zo noemen we hem voortaan – vooral als decoratie en in veel gevallen nog steeds als statussymbool.

Roeiers zetten de trend
De oorsprong van de das zoals we die nu kennen zou liggen bij de roeiers van de Universiteit van Exeter in Engeland. In 1880 knopen zij de gestreepte linten die om hun strohoeden (‘boaters’) zitten om hun nek als een das. Al snel volgen echte dassen en andere universiteiten, instanties en clubs, vaak gestreept en in eigen, herkenbare kleuren. Het is een gewilde manier om te laten zien wie je bent en waar je bij hoort. De Amerikaanse dassenmaker Jesse Langsdorf wordt gezien als de grondlegger van de huidige dasvorm. In de jaren ’20 van de vorige eeuw knipt hij de das uit drie delen en schuin op de weefstructuur van de stof en creëert zo meer elasticiteit waardoor de das in vorm blijft. In de loop van de volgende decennia wisselt de das in breedte, lengte, dessin en stofsoort. In de jaren ’50 en ’60 zijn ze heel smal, mede doordat sterren van de Rat Pack (o.a. Frank Sinatra en Dean Martin) en The Beatles ze zo dragen. In de jaren ’70 zijn ze juist weer breed.

Eindelijk bevrijd
Ook wordt de das symbool van de zakelijke en politieke wereld, voor conservatisme. Memorabel is daarom het moment waarop prins Claus tijdens een toespraak in 1998 zijn das vergelijkt met een slang om zijn nek, afdoet en wegslingert; hij heeft genoeg van het ‘nutteloze en knellende’ accessoire. Veel mannen in het publiek volgen zijn voorbeeld. Maar verliest de das terrein? Niet volgens Microfashion (nu bekend van de merken Profuomo en Michaelis) in Capelle aan den IJssel indertijd, zo blijkt uit een artikel in Trouw uit 1998. Juist vanwege die keuzevrijheid gaan mannen vaak voor een das. Het bedrijf ziet er na de toespraak van prins Claus zelfs een run op. Daarnaast zijn er nog steeds bedrijven die het dragen van een das verplicht stellen, zoals de AEX-beurs: ‘Wie zonder jas en das verschijnt, krijgt een waarschuwing of zelfs een boete’, vertelt een woordvoerder in 1998 aan dezelfde krant. Niet veel later valt de das toch van zijn voetstuk door het uiteenspatten van de internetzeepbel, een wereld waarin de das veel werd gedragen.

Goed om te weten

Over dassen zijn allerlei weetjes te vertellen. Zo is een Europese das te herkennen aan strepen die lopen van linksboven naar rechtsonder terwijl die op een Amerikaanse das lopen van rechtsboven naar linksonder. Een wiskundige heeft berekend dat er 85 manieren zijn om een das te knopen. Krijg je zakenmensen over de winkelvloer, probeer er dan achter te komen met welk land ze zakendoen. Iemand die naar Hongkong gaat, kun je een rode das aanbevelen, omdat die kleur er staat voor geluk. In de meeste moslimlanden is het dragen van een donker pak met een neutrale stropdas een prima idee. In Iran daarentegen wordt de das geassocieerd met het ‘boze westen’ en is het beter er geen te dragen. Terwijl juist dichter bij huis, in België en Duitsland, formele kleding zeer op prijs wordt gesteld tijdens het zakendoen. Inclusief das dus.

Los en vast
De das mag opkomen (bijvoorbeeld door series als ‘Mad men’ en ‘Boardwalk empire’ en weer naar de achtergrond verdwijnen, feit blijft dat het voor veel mannen – zoals bezoekers van de Pitti Uomo in Florence –  dé manier is om zich te onderscheiden. Niet meer om te laten zien dat ze lid zijn van een club of universiteit, of onderdeel uitmaken van een stroming als de preppies (tegenover de greasers in de jaren ’50). Anno 2018 onderstreept het accessoire vooral de individuele look.

credit foto: Pitti Uomo, Enrico Labriola

Dit artikel komt uit het archief van Textilia magazine.