Reguliere winkelopeningstijden door corona niet meer heilig
Foto: Amr Taha via Unsplash
Als de coronapandemie de fysieke moderetailer iets heeft geleerd, is het dat een gesloten winkel niet per se de doodsteek is voor de handel. Natuurlijk, winkeliers hebben de klant het liefst in de zaak, maar het onlinekanaal biedt uitkomst. Dat werd duidelijk toen op 15 december 2020 de deuren van mode- en schoenenwinkels voor het eerst op slot gingen. Dat duurde tot april 2021. Winkeliers die zich tot dan toe niet focusten op online, haastten zich naar social media en Whatsapp om de verkoop te stuwen. “Ik ben direct op Facebook gaan verkopen, omdat mijn klant daar zit. Het liep meteen heel goed”, vertelt Marije de Bruijn van de gemengde modezaak Vivaz uit Schoonhoven. En zo doet ze het nu nog steeds, zelfs op de vrijdagavond. “Het is een succesvolle manier van verkopen, daarom gaan we na de koopavond nog even door op Facebook.” Ook vrouwenmodemerk Summum (9 brandstores en 330 verkooppunten) stak geld in digitalisering om ook via die weg de verkoop aan de gang te houden, vertelt eigenaar Jos Wijker. “We hebben geïnvesteerd in een heel nieuw platform en hebben ons aangesloten bij externe verkoopplatformen.” Wat ook hielp tijdens de eerste lockdown, is dat er op diverse plekken in het land zogeheten online warenhuizen werden opgetuigd waarop lokale winkeliers ook 24/7 bereikbaar zijn voor de consument. Onder het motto ‘als het niet gaat zoals het moet, moet het zoals het gaat’ hebben moderetailers hun ondernemersbloed laten stromen en zo is er een nieuwe beweging ontstaan tussen winkelier en thuiswerkende consument die niet meer uitsluitend langs de weg van de reguliere fysieke winkelopeningstijden loopt, maar ook daarbuiten en via de digitale snelweg.
Val koopavonden
De consument heeft ervaren hoe gemakkelijk het is om buiten reguliere openingstijden te shoppen bij zijn lokale moderetailer én op het moment dat het hem uitkomt. Cruciaal voor een lucratieve klantrelatie, stelt consumentenexpert en gedragswetenschapper Robert Goedegebure van de Wageningen Universiteit. Want de consument die gemak ervaart, koopt sneller. “Heel oneerbiedig gezegd wil de klant kopen wanneer het hem uitkomt. Mede door thuiswerken zijn mensen gebruik gaan maken van andere openingstijden dan het weekend en koopavonden. Dat blijkt ook uit cijfers van retailadviesbureau RMC. Directeur Huib Lubbers: “In 2019 zagen we nog de trend dat de koopavonden op donderdag en vrijdag weer wat drukker werden, nadat de cijfers jarenlang waren gedaald. Maar in 2020 maakten de koopavonden een val van respectievelijk 45% en 35% tussen 18 en 21 uur ten opzichte van 2019. En in 2021 is dat 30% en 27%. De spreiding doordeweeks is iets wat we al langer zagen; er zijn geen grote pieken meer, op alle dagen wordt meer gewinkeld. Die trend zet zich voort.” Centrummanager van Utrecht Jeroen Roose-van Leijden – verantwoordelijk voor het gebied binnen de singels met 730 verkooppunten, waarvan zo’n 70% kledingwinkels – ziet ook dat de pandemie het winkelgedrag van consumenten in zijn regio verandert. “Er is meer spreiding door de week en hoewel mensen toch vooral blijven komen op de populaire zaterdag, zien we wel afvlakking van de piekmomenten en verschuiving naar de ochtenduren.”
‘Retailers vragen zich door corona nog meer dan daarvoor af wat ze moeten doen om de klant optimaal te bedienen.’
Tessa Vosjan – retailadviesbureau Cosi
Toegevoegde waarde
De consument is anders gaan winkelen, dat is één. En corona heeft meer gevolgen. Zo zijn retailers hun openingstijden aan het heroverwegen, vanwege financiële zorgen of gebrek aan personeel. Maar ook vanwege de extra druk op de winkelier en zijn medewerkers, zegt Roose-van Leijden. “Er zijn extra taken bij gekomen, zoals toegangscontrole en de mondkapjesplicht. Alle focus is erop gericht om het werk in de winkels veilig en gastvrij te laten verlopen.” Retailers zijn gaan nadenken over hun toegevoegde waarde, stelt retailadviseur Tessa Vosjan van retailadviesbureau Cosi. “Ze vragen zich door corona nog meer dan daarvoor af wat ze moeten doen om de klant optimaal te bedienen. Of ze de winkel nog wel open moeten doen op koopavond, maar ook of ze zelf nog wel zoveel dagen in de week de winkel willen staan.” Jorge van Vliet van Platform De Nieuwe Winkelstraat constateert dat de coronamaatregelen hebben geleid tot keuzestress bij de klant en onzekerheid bij de ondernemer en dat die laatste daarom eerder kiest voor zijn eigen koers. “Corona heeft het individualisme van de retailer versterkt. Daardoor is de behoefte gedaald om collectieve openingstijden te volgen en te kijken of het voor henzelf als ondernemer nog haalbaar is: ‘Wat levert het op voor mij?’ En dan wordt er vooral over sluitingstijd getwijfeld, als er bijna geen klant meer door de straat loopt.” Modeondernemer Tommy Page – eigenaar van de gelijknamige mannenmodewinkel in hartje Amsterdam – herkent dat. Hij heeft zijn openingstijden teruggeschroefd van vijf dagen per week van 11 tot 18 uur naar vier dagen van 12 tot 17. “Ik ben op de stilste dag maandag dichtgegaan en probeer die traffic binnen die vier dagen te halen door een soort schaarste te creëren in plaats van altijd beschikbaar te zijn. Dat werkt. Voor mezelf is het ook goed, want ik heb geen lege winkel meer, en ook geen hoge verwachtingen.” Ook modeondernemer De Bruijn van Vivaz kiest uiteindelijk op persoonlijke gronden: “Ik ben altijd in de winkel en heb service hoog in het vaandel staan, maar ik heb ook een privéleven. Als het zou mogen om in onze kerkelijke stad elke zondag open te mogen, zou ik het toch niet doen.”
Dagelijkse gewoonten
Of de nu geldende coronamaatregelen de openingstijden blijvend beïnvloeden, zal de toekomst uitwijzen. Maar dat het klant en ondernemer aan het denken heeft gezet, is evident. Wie daarop wil voorsorteren, moet onderzoeken hoe je je eigen ideale openingsuren bepaalt. Ook ná afschaffing van de coronamaatregelen. Om antwoord te krijgen op die vraag is het allereerst belangrijk te kijken naar wat wettelijk is toegestaan. In Nederland is veel ruimte om te ondernemen (zie kader ‘Winkeltijden’). In de loop der jaren is het aantal uren dat winkels open mogen zijn, behoorlijk uitgebreid. Sinds de invoering van de Winkeltijdenwet in 1996 mogen retailers van maandag tot en met zaterdag open zijn tussen 6.00 uur en 22.00 uur, in 2013 kwamen daar de onbeperkte koopzondagen bij, voorzover gemeenten dat toestaan. De keuze is reuze, maar geen mode- of schoenenwinkel – buiten de grote winkelsteden als Amsterdam, Den Haag of Rotterdam bijvoorbeeld – is nog open op, pakweg, dinsdagavond acht uur. Daar hebben mensen geen behoefte aan, zegt Goedegebure. “Openingstijden verander je dan ook niet zomaar, omdat de mens gewend is aan zijn eigenlijk dagelijkse gewoonten. Dat heeft met onze cultuur te maken. Wij eten doordeweeks om zes uur en sporten of klussen op zaterdag. Dan hebben we geen behoefte om in een kledingwinkel te shoppen.” Dat is ook de reden dat experimenten met een verlengde openingstijd tot zeven uur, en soms tot negen uur, medio 2016 gehouden, op verschillende plekken mislukten, haalt Lubbers aan. “Destijds probeerde V&D Leiden het bijvoorbeeld, maar je kon er op dat tijdstip een kanon afschieten. Het idee is landelijk nu helemaal verdwenen.” Daarnaast zitten retailers ook niet op langere werkdagen te wachten, vooral niet als die weinig zoden aan de dijk zetten. Dat geldt bijvoorbeeld voor koopavonden en -zondagen waar lang niet alle winkeliers nog automatisch aan meedoen. “In ons centrum zijn er best veel ondernemers die willen stoppen met de koopavond, het zijn niet de beste avonden”, zegt De Bruijn. “We zijn we al teruggegaan naar acht uur ’s avonds, de volgende stap wordt misschien terug naar zes uur. Zelf blijf ik open omdat ik het een service vind naar mijn klant. Maar ik ben er wel over na gaan denken om de koopavond te laten vallen voor een avond waar ze één op één kunnen komen shoppen.”
‘We zijn we al teruggegaan naar acht uur ’s avonds, de volgende stap wordt misschien terug naar zes uur’
Marije de Bruijn – modewinkel Vivaz
Beproefd recept
In de tweede plaats is het van belang, zo zeggen de retailexperts, dat je met de kennis van de corona-impact een oud, maar beproefd recept ter hand neemt: passantenonderzoek doen en je afstemmen op jouw klant. Vosjan: “Kijk heel goed naar de behoeften van je klanten, hoe hun leven eruitziet en welke rol jij daarin kunt spelen. Zit je bijvoorbeeld in een wijk met veel tweeverdieners, zorg dan dat je daarop inspeelt door in de winkel of bij ze thuis passessies te houden of aan te bieden dat je kleding komt brengen. Op een tijd dat het hun uitkomt dus. Zit je in een studentenstad, sluit dan je acties en winkeltijden aan op de tijden dat zij in het centrum komen. Wees daarin creatief.” Van het advies om zoveel mogelijk collectief af te stemmen met de ondernemers in je winkelstraat of -centrum, denkt niet elke winkelier profijt te hebben. Zoals Wijker van Summum, die zegt: “Ik blijf liever bij wat goed is voor onze winkels dan dat we de tijden aanpassen aan een winkelgebied. Dan hou je het dicht bij je, ik weet immers wat mijn klant wil van ons.” Hij staat daar niet alleen in, bleek uit onze Instagram-poll van afgelopen winter. Gevraagd naar de mening van retailers ontvingen we reacties als ‘Trek je eigen plan, je bent ondernemer of niet’, ‘Het is belangrijk dat iedereen zich aan dezelfde tijden houdt in de straat’ tot ‘Reguliere openingstijden zijn ouderwets’. Centrummanager Roose-van Leijden herkent het. “We hebben rond openingstijden verschillende pilots gehad om het centraal te regelen, maar winkeliers kwamen daarbij niet op één lijn. Het zijn ondernemers, die moet je de ruimte bieden om hun eigen openingstijden te bepalen. De oplossing is gevonden door op de website de gangbare openingstijden te vermelden en voor afwijkende tijden te verwijzen naar individuele websites.” Overeenstemming bereiken in de straat betekent overigens niet dat je je eigen belang daaraan ondergeschikt maakt, wél dat je duidelijkheid schept voor de consument. Ook als je het onderling niet eens bent, zegt Van Vliet: “Dan doe je niet negatief, maar weet de klant waar hij aan toe is.”
Modestraat
Of de verschoven winkeltijden van de consument beklijven, valt nog te bezien. Tot die tijd is helderheid geboden, aldus de deskundigen, omdat dat in onzekere tijden cruciaal is voor de relatie tussen klant en winkelier. Dus: weet dat de shopmomenten sinds corona vaker plaatsvinden doordeweeks en op rustiger tijden, maar blijf alert op verschuivingen. Want we zijn er nog niet, voorspellen Lubbers en Van Vliet. De pandemie zorgt er momenteel voor dat door faillissementen en bedrijfsbeëindiging lege plekken ontstaan in de winkelstraat die zullen worden opgevuld door andere branches. Van Vliet: “Winkelgebieden veranderen momenteel meer en meer in verblijfgebieden waar je straks naast winkelen kunt wonen, naar de bieb of bioscoop gaat en een hapje eet.” “Winkeliers moeten daarop inspelen door bijvoorbeeld een uurtje langer open te blijven en meer te organiseren in de winkel om die mensen naar je toe te trekken en ze uit de luie stoel te halen”, vult Lubbers aan. Of, zoals Vosjan tot slot oppert, bij de plannenmakerij voor het winkelgebied de optie inbrengen voor themastraten. “Stel voor een modestraat in te richten met gelijke openingstijden en zo ook een versstraat voor de boodschappen bijvoorbeeld, in plaats van straten creëren waar niet alle winkels op dezelfde tijd open zijn. Daarmee schep je ultieme duidelijkheid.”
Dit artikel verscheen het eerst in Textilia magazine.
Neem een abonnement op Textilia en blijf geïnformeerd
Ook de printedities van Textilia ontvangen? Sluit dan nu een totaal abonnement af.
Naast 24/7 toegang tot alle exclusieve content op de website en het archief, krijg je dan ook het prachtige magazine thuisbezorgd met elk seizoen de allernieuwste kleurkaarten. Daarnaast profiteer je als abonnee van mooie kortingen op trainingen, webinars en events.
