Hoewel het economisch gezien een stuk beter gaat dan een paar jaar geleden, dalen bezoekersaantallen nog altijd in acht op de tien winkelgebieden. Dat is ook terug te zien in de cijfers over het vloeroppervlak van zelfstandige winkeliers. Begin 2017 hadden zijn 379.000 vierkante meter minder dan vijf jaar ervoor. Ketens daarentegen wonnen terrein, zo staat in het rapport ‘Zelfstandige winkelier van groot belang in winkelgebied’.

Overleven

Wie wil overleven in het huidige retailklimaat kan dan ook maar beter ‘big’ gaan, met alle bijbehorende schaalvoordelen, of niche en daarbij ‘een hoge mate van persoonlijke benadering bieden, empathie, kennis en specialisatie’. Sonny Duijn, onderzoeker bij de bank: “Voor zelfstandigen met specialisatie en voldoende onderscheidend vermogen, is nog steeds een goede boterham te verdienen.”

Toch kan de zelfstandige winkelier niet in zijn eentje opboksen tegen de ketens. Hier ligt volgens Duijn dan ook een belangrijke taak voor gemeenten, pandeigenaren en winkeliers. “Zij moeten de levensvatbaarheid van hun winkelgebied bewaken.” Want: “Het aanbod van ketens met onderscheidend vermogen is essentieel, maar zelfstandige retailers kunnen een winkelgebied onderscheiden van anderen. Het draait dus om de combinatie.”

Parkeerbeleid

Zo moeten provinciale overheden kijken in welke regio’s vloeroppervlakte uit de markt kan worden gehaald. Leegstaande panden kunnen tot woningen omgevormd worden, of gesloopt. Gemeenten kunnen samen met winkeliers betere afspraken maken over de bereikbaarheid, zoals het parkeerbeleid. Lagere parkeerkosten, of gratis, parkeren, is in veel steden een grote wens van retailers.  Ook evenementen maken een winkelgebied aantrekkelijker.

Hiervoor is wel een lange termijnvisie nodig. Op dit punt heeft Duijn dan ook enige kritiek. Hij stelt: “Het bewaken van de diversiteit van een winkelgebied betekent absoluut niet dat individuele zelfstandige retailers met een gedateerd businessmodel met kunsten vliegwerk (subsidies) overeind gehouden moeten worden. En ook zeker niet dat sterke, onderscheidende ketens geweerd moeten worden. Het betekent wel dat de belangrijke partijen binnen een winkelgebied een langetermijnvisie als collectief kunnen dragen en hier ook naar handelen.”

Speciale bescherming

Als voorbeeld van hoe het kan worden de steden San Francisco genoemd en Lissabon. In eerstgenoemde moeten ketens met meer dan elf vestigingen speciale toestemming krijgen om zich in San Francisco te mogen vestigen. Zo wordt het percentage zelfstandigen vanzelf hooggehouden.

In Lissabon krijgen bepaalde plekken en winkels bescherming. Zoals een historische drogisterij, een café met een opvallend interieur. Inmiddels hebben 63 winkels in de binnenstad een speciale status gekregen.

Het rapport in cijfers:

• De particuliere consumptie in groeit in 2017 met +2,1 procent en in 2018 +1,6 procent.
• Sinds 2006 daalt het aantal passanten in de winkelgebieden met ongeveer 23 procent.
• Er zijn nu ongeveer 10.500 minder zelfstandige retailers dan begin 2004, terwijl het aantal filialen van ketens in diezelfde periode met 1900 steeg.
• In 2015 en 2016 wonnen zelfstandigen in de mode weliswaar iets terrein terug, maar in vergelijking met 2012 zijn het de ketens die meer terrein hebben gewonnen.