TOP

Winkeliers luiden noodklok: ‘We moeten open, ook als het niet mag’

Leidt de lockdown bij retailers tot burgerlijke ongehoorzaamheid? Nu het erop lijkt dat mode- en schoenenwinkels de deuren langer dicht moeten houden, nemen sommigen het heft in eigen hand. “Niet om te rellen, maar omdat het echt niet langer gaat.”

Het merendeel van de winkeliers in het Drentse dorp Klazienaveen – 80 tot 100 van de 140 – gaat op 2 maart weer open, of het nou mag of niet. Niet om te rellen, maar omdat het echt niet anders kan, zegt Harrie van der Velde, de mede-eigenaar van vrouwenmodezaak Niezing Heijes en voorzitter van de lokale ondernemersvereniging. De versoepelingen die zondag gelekt werden, stemmen hem niet vrolijk. “Als er naast private shopping geen extra versoepelingen komen, kun je er gerust vanuit gaan dat er tot Pasen niets gebeurt. Maart is een belangrijke aanloopmaand voor de mode- en schoenenretail. Zonder is er voor veel winkeliers weer een heel seizoen naar zijn grootje.” En dat is volgens Van der Velde niet langer vol te houden. “De overheidssteun, hoe sympathiek ook, is niet genoeg om alles te betalen. De personeelskosten alleen al. Ik krijg ongeveer 40 procent van de totale loonsom vergoed. De overige 60 procent moet uit eigen zak komen, terwijl ik door de verplichte sluiting nauwelijks omzet heb.”

‘Zonder de omzet van maart is er voor veel winkeliers weer een heel seizoen naar zijn grootje’

Lasten onevenredig verdeeld

De roep om heropening van niet-essentiële winkels, die nu bijna tweeënhalve maand dicht zijn, klinkt steeds luider. Het is klaar, vindt ook Anke Griffioen, de eigenaar van Caland/Schoen in Rotterdam en Amsterdam. In een videoboodschap die sinds gisteren rondgaat op social media, stelt ze dat het overheidsbeleid anders moet. “We hebben een jaar lang alles gedaan wat nodig was. Maar hoe langer de situatie duurt, hoe duidelijker wordt hoe ongelooflijk onevenredig de economische lasten zijn verdeeld”, licht ze telefonisch toe. “Die liggen feitelijk op de schouders van een paar partijen; de cultuur, horeca en retail. Waarbij mode-, schoenen- en sportzaken binnen de detailhandel de hoofdprijs betalen. Dat klopt niet. Daarnaast is het niet duidelijk of onze offers nog in verhouding staan tot de opbrengst. Het vervelende is dat het kabinet daar niet open over wil zijn.” Griffioen pleit voor een politiek debat op nationaal niveau, met vertegenwoordigers van actiegroep Herstel NL, werkgeversorganisatie VNO-NCW, MKB-Nederland en de onafhankelijke expertgroep Red Team. “Zodat voor iedereen en zeker ook de ondernemers die enorme offers moeten brengen duidelijk wordt welke wedstrijd we nou eigenlijk aan het spelen zijn.”

Geen passende compensatie

Inretail zet eveneens al weken in op heropening van de winkels op 3 maart en wijzigt in de aanloop naar de persconferentie van vanavond drastisch van toon. De branchevereniging treft voorbereidingen voor een gang naar de rechter om de overheid, indien nodig, tot meer soepelheid te dwingen. “De winkels zijn veilig en kunnen gewoon open”, zegt directeur Jan Meerman tegen NPO Radio 1. “Er is geen enkele aanleiding om ze dicht te houden. We houden ons aan alle veiligheidsprotocollen, die door het kabinet zijn goedgekeurd.” Wat Griffioen aan de verplichte sluiting steekt, is dat winkels daarmee een ‘uitvoerend orgaan’ van de overheid zijn geworden, zonder daarvoor passend gecompenseerd te worden. Caland/Schoen ontvangt steun van de overheid, maar dat is net als bij Niezing Heijes niet genoeg om alle lasten te dekken. “Als we niet voor 100 procent gecompenseerd worden, hebben we geen andere keus dan op 2 maart open te gaan”, zegt Van der Velde. “Zeer terecht”, knikt Griffioen. “Misschien moeten wij daar als winkelgebied ook over gaan nadenken. Alles valt of staat met de boodschap waarmee het kabinet vanavond komt. Als Rutte een goed verhaal en een duidelijke exitstrategie heeft – zoals nog twee weken shoppen op afspraak voor de winkels weer open mogen – volgen we dat beleid. Is dat niet het geval, dan zou ik ieder winkelgebied willen adviseren na vanavond de knopen te tellen en een eigen strategie te bepalen.”

‘We zijn een uitvoerend orgaan van de overheid geworden, zonder daarvoor passend te worden gecompenseerd’

Rug tegen de muur

Wat de uitkomst vanavond ook is, voor de winkeliers van Klazienaveen staat al vast dat zij open gaan op 2 maart. Het dorp telt relatief weinig filiaalbedrijven en veel zelfstandige ondernemers, en die zijn allemaal aan boord. Meerman toont in gesprek met Radio 1 begrip voor hun standpunt. “Als je met je rug tegen de muur staat, heb je geen keus meer.” Retailspecialist Fred Rutgers sluit zich daarbij aan. Hij haalt een recente uitspraak van Mark Rutte aan, waarin hij Nederland omschrijft als een ‘kwetsbaar vaasje’. “Rutte ziet niet dat zijn vaasje door het huidige beleid al aan scherven ligt, door ondernemers zo in de kou te laten staan. Hun belangen worden over het hoofd gezien. Simpelweg omdat ze zich de pleuris werken en daardoor geen tijd hebben om op het Malieveld te gaan protesteren.” Met zijn nieuwe initiatief ‘Ondernemers in beweging’ wil hij zorgen dat ondernemers beter gehoord én vertegenwoordigd worden in de politiek. “Het kabinet telt nu slechts een handvol mensen met een ondernemersachtergrond. Met als gevolg dat de regering geen idee heeft wat deze lockdown eigenlijk aanricht. Ik spreek winkeliers die het spaargeld voor de kinderen en hun pensioen hebben moeten inzetten om hun bedrijf overeind te houden. Het is een grof schandaal.”

Steun van klanten

Gaat heropening op 2 of 3 maart winkels helpen op te krabbelen, als het dan eigenlijk nog niet mag? Ja, denkt Van der Velde. “We verwachten absoluut mensen. Onze klanten reageren heel warm en begripvol. Ik denk dat consumenten door deze lockdown beter zijn gaan realiseren hoe belangrijk de lokale winkels voor de leefbaarheid van hun woonplaats zijn. En natuurlijk voelen we de verantwoordelijkheid om dit in goede banen te leiden. Er ligt een draaiboek klaar om veilig open te kunnen en alle ondernemers houden zich aan de RIVM-voorschriften.” Burgemeester Eric van Oosterhout heeft tijdens een raadsvergadering laten weten begrip te hebben voor de actie, maar na de eerste vierentwintig uur wel te moeten handhaven. Dat is spannend, zegt Van der Velde. “De boete van 4000 euro hangt als een zwaard van Damocles boven ons hoofd. Maar we hebben ook al berichten gehad van klanten die aangeven in dat geval een crowdfunding te willen opzetten.” Waarmee hij maar wil zeggen dat de consument, in Klazienaveen althans, echt achter de retailer staat. “Met de verkiezingen voor de deur hoop ik dat ze dat ook in Den Haag beseffen.”

Foto: Textilia