Beeld: Instagram Janice

De rellen als gevolg van de avondklok, met bijbehorende plunderingen van winkels, moeten in de kiem gesmoord worden. Dat vindt winkeliersvereniging Inretail. “Iedereen wordt al zwaar getroffen door corona, dit bizarre gedrag wil je er echt niet nog eens bij hebben”, zegt woordvoerder Paul te Grotenhuis tegen onder andere De Ondernemer. Inretail roept burgemeesters op ervoor te zorgen dat winkels niet nog verder getroffen worden. De vereniging adviseert winkeleigenaren met beveiligingscamera’s om die te controleren en eventueel materiaal langer op te slaan zodat het gebruikt kan worden als bewijs van ongeregeldheden. “Zorg dat je veiligheidssystemen op orde zijn, bewaar beelden langer indien nodig, stem met je lokale winkeliersvereniging af wat de politie doet om winkelgebieden veilig te houden. Zeker als blijkt dat relschoppers het op bepaalde gebieden gemunt hebben.” Inretail, dat ‘verontruste apps’ van leden krijgt, herhaalt de waarschuwing voor criminaliteit en winkelinbraken die de vereniging deed in december, toen de huidige lockdown net van kracht werd. Dat wordt volgens de vereniging nu realiteit.

Angst bij ondernemers

MKB-Nederland en VNO-NCW reageren met afschuw op de rellen en plunderingen van onder meer winkels en veroordelen deze ten zeerste. “Voor ondernemers die toch al zo getroffen zijn door de lockdown en vechten voor hun voortbestaan, zijn deze plunderingen een extra klap in het gezicht. Hier moeten ze niet zomaar mee wegkomen. Wij horen uit onze achterban van ondernemers die bang zijn, die hun etalages uit vrees dichttimmeren en die vrezen voor de extra schade. Afhankelijk van de polis is deze schade in principe door de verzekering gedekt. Het mag wat ons betreft in elk geval niet zo zijn dat ondernemers hier ook nog eens voor opdraaien.” De ondernemersorganisaties vinden het een goede zaak dat politie, marechaussee en BOA’s hard optreden en het kabinet het snelrecht benut. Belangrijk is dat mensen die zich schuldig maken aan rellen en plunderingen ook echt onvoorwaardelijke straf krijgen en betalen voor de schade die ze aanrichten.

Videoboodschap

De Rotterdamse burgemeester Aboutaleb sprak vandaag in een videoboodschap de relschoppers in zijn stad direct toe. “Geeft het een goed gevoel, dat je de stad naar de vernieling hebt geholpen? Dat je de ondernemers van je eigen stad schade hebt berokkend? Voelt het goed wakker te worden met een tas vol gestolen spullen naast je?” Hij richt zich ook tot de Rotterdamse ondernemers. “We laten jullie niet in de steek, we gaan jullie helpen.”

Belang van de etalage

In Enschede werd zondag onder andere Jamin, juwelierszaak Gruyters en Primark vernield. De kledingwinkel Fashion53 van Therèse Koens, eigenaar van in Enschede, bleef ongeschonden. “Ik heb er niet van geslapen”, vertelt ze tegen Tubantia. “Wij vragen ons af hoe we onze rekeningen moeten betalen. En ondertussen vernielen deze raddraaiers onze spullen.” De ramen dichttimmeren is voor haar geen optie. “Ik hoop toch door een mooie etalage dat ene truitje nog te verkopen online. Dat is het enige waar we op dit moment ons geld mee kunnen verdienen.”

Extra schadepost in deze tijd

In Tilburg moest zondag kinderkledingwinkel New Vulto het ontgelden. Er werd een ruit ingegooid, schrijft het Brabants Dagblad. Door de beveiligde ramen en de mistgenerator zijn de jongeren niet binnengekomen. “Hier is geprobeerd moedwillig deze winkel te plunderen. En nu zitten wij in deze tijd met nog een schadepost”, zegt mede-eigenaar Van Loon tegen het Brabants Dagblad. De schade schat hij op zeker drieduizend euro, doordat de kleding na grondig afstoffen mogelijk nog wel bruikbaar is. Geld dat hij in coronatijd wel beter kan besteden.

Wacht houden

Cor Ducaat van kledingzaak Key of Life in Zaandam hield maandagavond op advies van de wijkagent de wacht in zijn winkel omdat er rellen werden verwacht. “Gekkenwerk”, zo omschrijft Ducaat de situatie tegen NH Nieuws. “Als zelfstandige denk je: ‘je komt niet aan mijn kind.’ Dat gevoel had ik zelf erg sterk. Je maakt je al zorgen over hoe deze tijd goed door te komen als ondernemer. Als je dan ook nog moet kijken of je ruiten erin blijven zitten, of er niets van je gejat wordt… jeetje, wat een wereld.”

Opruimactie

In Den Bosch hielde relschoppers gisteravond ook flink huis in onder andere de binnenstad. Ramen werden ingeslagen en winkels geplunderd. Modeontwerper Janice vertelt op Instagram: “Het was echt een heftige avond. Ik woon midden in het gebied waar het gebeurde.” Hij doet op zijn Instagram Stories uitgebreid verslag en deelt beelden van getroffen winkels in de stad waarvan de ruiten zijn ingeslagen. En ook van de opruimactie met tientallen vrijwilligers vanochtend, waartoe zijn vrienden van evenementenorganisatie Koninkrijk van Muziek hebben opgeroepen. “De stad stond vol met mensen met bezems, uit alle hoeken en gaten kwamen er mensen met een bezem. Wat ik het mooiste van dit alles vind is dat je ziet hoeveel mensen de stad een warm hart toedragen, dat zijn er echt meer dan die gisteren de stad kapot hebben gemaakt.”

Ontruimd uit voorzorg

In meerdere steden zijn aanwijzingen voor nieuwe rellen vanavond. Ook in Den Bosch is het onrustig. Winkelcentra en winkels sloten vanmiddag volgens het Brabants Dagblad de deuren na signalen dat mensen op weg zouden zijn om daar stennis te schoppen. Vanwege de groeiende dreiging heeft burgemeester Jack Mikkers een noodverordening afgekondigd voor grote delen van Den Bosch. Winkelcentra De Helftheuvel en Rompertpassage zijn beiden ontruimd en gesloten. Politie is aanwezig rondom de gebouwen en beveiligers bewaken de ingang. Er zouden lijsten onder de relschoppers circuleren met namen van winkels die geplunderd moeten worden. “We hebben onze klanten gebeld en ze gewaarschuwd als ze op de lijst staan, zodat ze voorzorgsmaatregelen kunnen nemen”, vertelt Andy Wijnen Bosmans, de man en zakenpartner van Janice tegen Textilia. “Het is verschrikkelijk, wat hebben deze ondernemers ermee te maken? Iedereen kijkt met angst en beven uit wat vanavond gaat brengen.”

Dekt de verzekering?

Richard Weurding, directeur van het Verbond van Verzekeraars, vertelt tegen de NOS dat de schade aan winkels door dit soort rellen doorgaans gedekt wordt. “Je moet je wel verzekerd hebben uiteraard. We weten dat niet alle ondernemers even goed verzekerd zijn. Maar als je verzekerd bent, zullen verzekeraars de schade vergoeden.” Het Verbond van Verzekeraars moet nog inventariseren hoe groot de aangerichte schade precies is. Verzekeraars gaan proberen om die schade op de daders te verhalen, zegt Weurding. “Dat hebben we in het verleden ook gedaan bij bijvoorbeeld voetbalrellen en Project X in Haren. Maar het is niet makkelijk: je moet het kunnen bewijzen. Voor ons is het daarom belangrijk dat we goed met justitie kunnen samenwerken.”

Slachtofferhulp

Slachtofferhulp Nederland is bezorgd over de gedupeerden van de rellen en plunderingen, schrijft de NOS. Hoewel demissionair minister Hoekstra van Financiën vanochtend in het tv-programma Goedemorgen Nederland zei dat wat hem betreft de schade ‘tot op de laatste cent’ moet worden verhaald op de daders, vreest Slachtofferhulp dat veel gedupeerden tussen wal en schip zullen vallen. De relschoppers vallen onder het snelrecht, maar té snel straffen kan ertoe leiden dat gedupeerden met schade blijven zitten, waarschuwt de belangenbehartiger. Dat risico bestaat als gedupeerden hun schade nog niet volledig inzichtelijk hebben kunnen maken of als het bewijs moeilijk te leveren is. Slachtofferhulp stelt voor een fonds in het leven te roepen waarin alle daders een bedrag moeten storten ten behoeve van de slachtoffers en gedupeerden. Dit gebeurde ook na de ‘Project X’ rellen in Haren in 2012.